Wat jij kunt doen tegen nepnieuws: word digitaal bewust

Dat de Tweede Kamer debatteert over nieuws, of liever gezegd over geen nieuws, dát is nieuws! De aanleiding is dat er bronnen zijn die informatie als nieuws verspreiden, wat geen nieuws is. Nepnieuws dus. Nepnieuws wordt inmiddels desinformatie genoemd. Een goeie term wat mij betreft, die aangeeft wat het beoogt: misleiding. Als we niet opletten komt desinformatie straks overal vandaan. Van lijdzaam volger naar digitaal bewust; wanneer kom jij in actie? Voor niks gaat de zon op, maar goede bronnen zijn niet gratis. Dus wees je daarvan bewust.  

De digitale netwerken van Google, Facebook, Twitter en consorten zijn door de gehele wereld massaal omarmd. Maar we laten ze nu zó ons leven bepalen, want zij beslissen wat wij zien en geloven. Met dank aan hun (geheime) algoritme. Bijdragen die om welke reden dan ook opvallen, krijgen meer aandacht. Want die zorgen voor meer interactie bij het publiek. Dit gegeven speelt nepnieuws in de kaart. Maar laten we vooral niet vergeten dat dat wordt versterkt door al die lieden die ons bewust willen misleiden en er misbruik van maken.

Let op want straks komt desinformatie overal vandaan

Desinformatie komt niet alleen uit Rusland, maar als we niet opletten straks ook van dichterbij. Want Facebook, Google en Twitter zijn overal en waar misbruik ontstaat, wordt het vanzelf meer. Het is een goede zaak dat de Tweede Kamer nepnieuws op de agenda heeft en er over debatteert. Daarmee geeft de politiek een duidelijk signaal af naar bedrijfsleven en ons burgers. Maar politiek: begin bij uzelve! Want volksvertegenwoordigers maken zich er zelf ook schuldig aan. Zo werd ten tijde van de kamerverkiezingen voorjaar 2017 bekend dat politieke partij Denk valse accounts op sociale media had opgezet om de aanhang groter te laten lijken. Ook bleek dat volgers van landelijke politici vaak merendeels nep zijn.

‘Fake news’ woord van het jaar 2017

Het Britse zusje van de Dikke Van Dale heeft ‘fake news’ uitgeroepen tot woord van het jaar. Collins Dictionary zag het woord 365 procent meer gebruikt worden in 2016 dan het jaar ervoor. Fake news is volgens hen: ‘false, often sensational, information disseminated under the guise of news reporting’.

De term heeft zijn groeiende populariteit vooral te danken aan Donald Trump, die het woord te pas en te onpas gebruikt. Eind 2016 eindigde ‘nepnieuws’ op de derde plaats in de race voor Woord van het Jaar 2016 van het Genootschap Onze Taal. ‘Brexit’ eindigde toen op de eerste plaats.

Hoe voorkomen we nepnieuws, wat kun jij doen?

‘In Europa springen alle seinen ineens op rood’ lees ik in de Volkskrant. Russische desinformatie zou een rol hebben gespeeld bij voor Europa ontwrichtende gebeurtenissen. Want als Poetin een splijtzwam wordt kan hij de aandacht afleiden van zijn ambities ooit verloren gegaan gebied te herwinnen op het Westen.

Ik ben geen politiek analist, ik ben maar een hardwerkende b2b marketeer. Maar wel een burger met een meer dan gemiddelde interesse voor nepnieuws en de macht van de algoritmes en zo. Wat kunnen wij ervan leren, wat kunnen we doen? Hoe voorkomen we desinformatie? En wat kan ik persoonlijk doen in mijn business met klanten en projecten?
Nou bijvoorbeeld: deze blog schrijven! En deze en deze. Eén en anderhalf jaar geleden geschreven, maar nog net zo actueel als toen ik ze schreef.

Kritisch gesprek over technologie op gang brengen

Ik raad je aan om eens te kijken naar 95 stellingen (Engelstalig) over technologie. Ze zijn nog niet allemaal uitgeschreven en beargumenteerd, maar dat zit er allemaal aan te komen. De Ierse emeritus hoogleraar ‘public understanding of technology’ John Naughton heeft recent een website gelanceerd om een kritisch gesprek over technologie op gang te brengen: http://95theses.co.uk/

Die stellingen gaan bijvoorbeeld over dat Google en Facebook (stelling 21) de democratie ondermijnen, en (stelling 10) dat hun verdienmodel dataverzameling is. Dat digitalisering (stelling 22) economische ongelijkheid en (stelling 23) baanonzekerheid bevordert. Dat de digitale markt (stelling 9) monopolisten creëert. En dat je smartphone (stelling 15) een gokautomaat in je broekzak is.

Hij betoogt dat de wereld een 21ste-eeuwse Maarten Luther nodig heeft die opkomt tegen ‘the church of tech.’ Maar lijkt dat met zijn Theses nu zelf te worden!

Voor niks gaat de zon op, maar goede bronnen zijn niet gratis

Kortom: als we niet opletten komt nepnieuws straks overal vandaan. Van lijdzaam volger naar digitaal bewust; kom in actie! Dat begint door goede bronnen te gebruiken, zoals degene die ik hier onder noem. Voor niks gaat de zon op, maar goede bronnen zijn niet gratis. Dus wees je daarvan bewust.

Voor deze blog hebben artikelen in de Volkskrant en op de decorrespondent.nl mij geïnspireerd.